Skip to content

Listen & Read

A lohe aʻela ke aliʻi i ka ʻono a nā malihini, kāhea ʻia maila ka puʻukū Honuiki, a kū ana i mua o Kaʻahupāhau, “I kāhea akula au iā ʻoe, i ko wahi keiki māmā i ke kūkini e holo aʻe i niu haohao i Waiʻanae, no ka ʻono o nā aliʻi. E holo aku naʻe a hālāwai me Pōkaʻī, ka mea nāna ka ulu niu. Iā ia e ʻōlelo aku ai, a nāna ia e kēnā aʻe e lū mai i kanahā niu haohao, a hoʻi koke mai nō ma mua o ka pāʻina ʻana.” ʻAe maila ka puʻukū Honuiki. 

Hoʻi aʻela ʻo Honuiki a hālāwai me kāna keiki, me Kamālolo, he wahi manō māmā kēia i ke kūkini me ka holo a me ka lele. ʻŌlelo akula kona makuakāne e like me nā ʻōlelo a ke aliʻi iā ia, “He kanahā niu haohao. E ʻaki a pau ka pulu; Hoʻi koke mai ʻoe. Mai lohi!” ʻO ka ʻae maila nō ia o ke keiki. E kino mālolo aʻe ana kēia, lele ana a hālāwai me Pōkaʻī, a haʻi akula i nā mea a pau. I ia manawa, kēnā aʻela ka mea nāna ka ulu niu i ke keiki e lū mai i kanahā niu haohao. He manawa ʻole, kū i lalo, pau i ka ʻaki ʻia, a hulihoʻi maila ka ʻelele, he manawa ʻole, kū ana i mua o ka makuakāne. E mākaukau ana nā ukana no ka pāʻina o nā aliʻi, hiki ana ʻo Honuiki me ka niu. ʻAi ihola nā aliʻi o Hawaiʻi i ka ʻono a lākou, a koe akula kekahi mau niu i pūpū no ka ʻawa, ma ka lima o nā aliʻi ʻāʻīpuʻupuʻu ʻo Kuhia me Palea. A hoʻolale aʻela ka puʻukū Honuiki i ka meaʻai a nā aliʻi, ʻo ka mākaukau maila nō ia o nā meaʻai a pau loa i mua o nā aliʻi, a ʻai nui ihola. A pau ka ʻai ʻana, ʻoʻoki maila ka ʻona a ka ʻawa iā lākou nei, ʻo ka hāʻule nui akula nō ia i ka māluhiluhi a ka wai ʻauʻau, a me ka ʻona a ka ʻawa. ʻO ka hiamoe ka hana, a hoʻi akula ʻo Komoawa i kona wahi i waho o Kapākule. 

A ma ia hope iho, mākaukau ke aliʻi pūkaua nui e hoʻi i kona wahi ma Waiawa, a kauoha aʻela ia iā Honuiki ka manō pūkaua kiaʻi kino o ke aliʻi, “E mālama pono i nā aliʻi malihini ma nā meaʻai a pau loa. Aia a hala ke anahulu hoʻokahi, a laila hele ka huakaʻi a nā malihini. I ia manawa au e hiki hou mai ai no ka hoʻokuʻu ʻana i nā malihini. A eia kekahi mea āu, e nānā pono i ke aliʻi wahine; me he lā e makemake ana ke aliʻi a kāua i ke kanaka maikaʻi o Kepanilā, ke aliʻi o Hilo.” ʻōlelo akula ʻo Honuiki iā Kahiʻukā, “Pehea lā auaneʻi au e ʻike ai i ia mau mea, no ka mea, ʻo koʻu wahi, ʻo ke kiaʻi aku ma waho nei i ka pō?” Wahi a ka pūkaua Kahiʻukā, “ ʻAʻohe kā e hiki iā ʻoe ke hōʻano ʻē aʻe i kou kino a lilo i pāpaʻi? Ma ia kino ʻoe e komo aku ai ma kahi o ke aliʻi a kāua. Ua hauli au no ka wahine maikaʻi loa o ke aliʻi wahine a kāua i kēia lā a kākou i hele aku nei i ka ʻauʻau a hoʻi mai nei; ua ʻoluʻolu a nahenahe loa ka ʻōlelo a ke aliʻi wahine.” ʻAe maila ʻo Honuiki, a hoʻi akula ʻo Kahiʻukā ma kona wahi i ia manawa. 

I ia wā, ua uhi maila ka pō, aia nō ke hiʻolani nui lā ua poʻe lani nei ma ka hiamoe paheʻe ʻana. ʻAʻole naʻe i hoʻāʻo ke aliʻi wahine i ka ʻawa; ma ka ʻai no kāna ʻai ʻana, a ʻo ia nō kona mea i ala koke ai i ke ahiahi ʻana, me ka manaʻo e ala mai ana nā malihini a pāʻina hou lākou. ʻAʻole naʻe i ala mai a hiki i ka huli ʻana o ka iʻa o ka pō. I ke ala ʻana mai o Kaʻahupāhau, kāhea aʻela ʻo ia iā Honuiki, ka puʻukū o ka hale aliʻi, a nīnau maila, “Ua mākaukau anei nā meaʻai?” “ ʻAe,” wahi a ka puʻukū, “ua mākaukau.” “E kali mai ʻoe a hiki i ko lākou ala ʻana. Māliʻa auaneʻi o hoʻolale nui aʻe e ʻai, a laila, e kiʻi aʻe ʻoe e hoʻāla iaʻu. A i hoʻolale ʻole aʻe nō hoʻi ʻeā, a laila, e nīnau aku ʻoe ʻpehea ka ʻai, e nā Aliʻi?” a i hōʻole mai ʻaʻole e ʻai, mai kiʻi aʻe ʻoe e hoʻāla i koʻu hiamoe.” ʻAe maila ʻo Honuiki, “ ʻAe.” Hoʻi akula ke aliʻi wahine e moe, a kakali akula ka puʻukū ʻo ke ala mai o nā aliʻi malihini. 

A aumoe loa, huli aʻela ka iʻa o ka pō, ala nui maila ua poʻe lani nei. Kakali mālie akula ʻo Honuiki ʻo ka hoʻolale mai o ka ʻai, a liʻuliʻu, nīnau akula ka puʻukū, “Pehea ka ʻai, e nā Aliʻi? ʻAʻole anei e pāʻina hou?” “ ʻAʻole,” wahi a nā malihini. I ia wā, pane maila ka puʻukū i nā aliʻi ʻāʻīpuʻupuʻu, iā Kuhia me Palea, “E hoʻihoʻi i nā ukana ʻai a pau.” Ala nui akula ua mau aliʻi nei i ia koena o ka pō, a nīnau akula ʻo Kepanilā iā Honuiki, “He aha nā hana leʻaleʻa a ke aliʻi o ko ʻoukou alo aliʻi nei ke hiki i kona wā e leʻaleʻa aʻe ai?” “ ʻAʻohe āna mau hana leʻaleʻa e noho nei, ʻo ka noho mālie wale nō kāna hana. ʻO kāna leʻaleʻa nō, ka hele i ka ʻauʻau wai i nā wā a pau āna e leʻaleʻa ai. ʻO ia wale nō kaʻu mea ʻike e noho nei mākou me kaʻu aliʻi lā.” 

ʻŌlelo hou maila ʻo Kepanilā iā Honuiki, “ ʻOle loa nō hoʻi kā ʻoukou noho ʻana me kā ʻoukou aliʻi. Kainoa he wahi leʻaleʻa hula hoʻi, a leʻaleʻa kilu, a leʻaleʻa pūʻili hoʻi o kahi manawa, a leʻaleʻa aʻe hoʻi e mele olioli; ʻo ia nā hana leʻaleʻa o nā alo aliʻi a pau loa mai ka wā kahiko loa mai a hiki i kēia manawa. ʻAʻole me kēia ko mākou mau aloaliʻi. He nui nā mea hoʻoleʻaleʻa mai i ke anaina aliʻi ke makemake aʻe nā aliʻi e leʻaleʻa. E like me mākou i moe iho nei lā a puoho aʻe i ka pō, kēnā akula e kiʻi i nā hula, mele olioli, ka poʻe ʻike i nā kaʻao, a me nā hana leʻaleʻa ʻē aʻe he nui wale, a hala aʻe kekahi wā makaʻala o ka pō. ʻAʻole kā pēlā ko ʻoukou noho ʻana me kā ʻoukou aliʻi e noho nei ʻoukou.” 

Pane akula ʻo Honuiki, “Inā ua ʻike nō ʻoukou i ia mau hana leʻaleʻa ʻeā, e hoʻonanea mai nō ʻoukou iā kākou i hala aʻe kahi manawa ala o ka pō.” 

ʻAkaʻaka maila ʻo Kepanilā i kā Honuiki pane ʻana aku, a ʻī maila, “He poʻe ʻokoʻa nō ia poʻe, ʻaʻole nō mākou. He noho aliʻi wale nō kā mākou, e like me ka noho aliʻi o kā ʻoukou aliʻi lā. ʻO nā aliʻi wāhine naʻe, he poʻe ʻoi lākou o ka puni leʻaleʻa.” Pane akula ʻo Honuiki, “I pono paha ia mau hana ma ko ʻoukou wahi i ka lehulehu o nā aliʻi me nā kānaka. No kēia wahi kā hoʻi, ka ʻōlelo ʻana, “Mehameha Puʻuloa, he hele na Kaʻahupāhau.” A pane maila ʻo Kepanilā iā Honuiki, “He wahi mele ʻuʻuku nō kai loaʻa iaʻu na kekahi wahine kaulana o ko mākou wahi, i kona wā i kiʻi ai i ke kāne a ke kaikuaʻana i Kauaʻi.” “Inane!” wahi a Honuiki. A laila, hāpai aʻela ʻo Kepanilā i ua wahi mele nei a mele maila penei: 

“ ʻO Hilo ē, ʻo Hilo,
ʻO Hilo ua, Mokupane ka ua no Hilo, Kaʻa ulukua, lele ka ua no Hilo,
ʻO ko Hilo mea mau nō ia ʻo ka ua, Ke ua lā nō.” 

I ka pau ʻana aʻe o kā Kepanilā mele ʻana mai, ʻōlelo akula ka haku puʻukū Honuiki, “He keu ʻiʻo nō kā ʻoe o ka leʻa ma ke mele ʻana!” ʻAkahi nō a lohe kona mau hoaaliʻi i kona leʻa ma ke mele ʻana, a ua piha loa aʻela ke anaina aliʻi i ka leʻaleʻa a me ka hauʻoli no ke mele a ke keiki o ka ua Kanilehua, a ʻōlelo akula ʻo Honuiki i ke anaina aliʻi, “ ʻAuhea ʻoukou, e oʻu mau Haku Aliʻi; ʻakahi wale nō au a lohe i kēia mea he olioli mele, ʻaʻole mai koʻu hānau ʻana a hiki i kēia pō; ʻo ka mua kēia o kaʻu lohe ʻana he mea leʻa ke mele. A ke nonoi hou aku nei au, e ʻoluʻolu kuʻu mau Haku, e mele hou mai ʻo Kepanilā i kēlā mele āna i oli mai nei.” I ia wā nō i kuʻu hou aʻe ai ua keiki puʻukani lā ma ia mele nō. 

I ia wā naʻe a lākou nei e leʻaleʻa nei, ua ala mua ke aliʻi wahine kamaʻāina ma mua o ke oli mua ʻana a Kepanilā, a ke hoʻolohe mālie maila nō ma kona lumi moe me ka piha i ka leʻaleʻa, a ke lohe maila nō i nā manaʻo paipai a kona puʻukū Honuiki, a e ake ana hoʻi ʻo ia i ke oli hou aʻe o ke keiki o ka ʻāina ua nui. A hiki wale i ke oli hou ʻana o Kepanilā, ke lohe akula nō kēia. A i ia manawa āna i lohe ai i ka leʻa o ke mele a Kepanilā, ua ʻōmilo ʻia kona puʻuwai e nā hana ʻano ʻē a pau. Ua hōʻauana ʻia kona mau manaʻo a pau e nā hana pono ʻole, a lilo ihola nā leʻaleʻa a pau a lākou lā i mau mea nāna e hāpai ai i nā kuko a me nā ʻiʻini o kona mau aʻa koko, me he mea lā, aia i loko ona kēia mau hua mele kahi i hana ai, 

“Eia ke kuko, ka liʻa i ka manaʻo,
He hiamoe koʻu, hoʻāla ana ʻoe,
ʻO ʻoe, ʻo ka lau lani, ʻo hoa lani,
Ke hoe manuea lā i ka maha lehua,
ʻO Kūmoho kiʻekiʻe lā i uka,
I uka hoʻi au me Laka i ka nahele,
He hoakāʻana au no ke kuahiwi,
No kēlā kuahiwi kualono hoʻi,
Hō mai – aia hoʻi.” 

I ke kuʻu ʻana iho o ke mele a ke aliʻi o Hilo, pane hou akula ka haku puʻukū Honuiki, “Ua leʻaleʻa ʻiʻo nō nā hana ma ko ʻoukou mau alo aliʻi. Nani wale ka ʻike ʻana i ko ʻoukou mau ʻāina.” “He ʻike nō ke manaʻo aʻe ko ʻoukou aliʻi e mākaʻikaʻi, a laila, ʻike ʻoe i nā ua ʻelua o kuʻu ʻāina, ʻo ka ua Kanilehua i luna o ka ʻōhiʻa, ʻo ka ua Hukiheʻenehu i luna o ka ʻili kai me ke kanaka i kāhiko ʻia i nā lei hala me ka lehua a me ka maile, ʻo ia nā nani o kuʻu ʻāina, i lohe ʻoe, e ke kamaʻāina o kēia hale aliʻi.” “Nani ʻino ka ʻike ʻana!” wahi a Honuiki. 

Ma ia wā i pane mai ai ʻo Kaʻehuikimanōopuʻuloa, “E nā Aliʻi a me ka Haku puʻukū o ka hale aliʻi nei, ke leʻaleʻa nei kākou i kēia koena o ka pō. E mālama paha kākou i ka maluhia o ka hiamoe o kuʻu Haku Aliʻi Kaʻahupāhau, māliʻa paha e kulikuli mai kēlā i kā kākou walaʻau o ka pō.” ʻAe maila nā hoaaliʻi ona, ʻae pū maila nō hoʻi me Honuiki. I ia wā, ua leʻaleʻa ʻole ke aliʻi wahine i ia mau ʻōlelo a kahi ʻōpio a kākou, no ka mea, ua hiaʻā loa ʻia kona manaʻo i nā leʻa ma kahi o nā aliʻi malihini. A i ia manawa, ua maluhia ihola ke anaina a nā aliʻi, ʻo ka pili nō naʻe ia o ke ao, a hoʻi akula lākou i ka hiamoe i ia manawa. A puoho nui aʻela, kiʻekiʻe ka lā. 

A i ka wā i wehe mai ai ʻo kaiao, kāhea maila ke Aliʻi Kaʻahupāhau iā Honuiki, a nīnau maila, “Ua ʻai anei nā aliʻi i kēia pō?” “ ʻAʻole,” wahi a Honuiki, “inā hoʻi hā i ʻai, inā ua kiʻi aku au e hoʻāla iā ʻoe, e like me ko kauoha iaʻu.” A nīnau hoʻohuahualau akula ke aliʻi iā Honuiki, “A he aha kā lākou walaʻau o kēia pō?” “He aha auaneʻi?” wahi a Honuiki. “Hūnā mai nei hoʻi ʻoe iaʻu.” ʻAe akula ʻo Honuiki, “ ʻAe, e haʻi aku au iā ʻoe. E walea ana mākou me nā aliʻi i nā hana o ko lākou mau alo aliʻi; he mau mele, a he hula me nā leʻaleʻa nō a pau. He hana nui kā ia ma ko lākou wahi, a he hilahila koʻu no ka nīnau ʻana mai iaʻu i nā hana hoʻonanea o ko kākou alo aliʻi nei. He keu a ke aliʻi leʻa ma ke mele ʻana ʻo Kepanilā, ke Aliʻi o Hilo. Ua lohe ʻoe i kona leʻa ma ia hana?” “ ʻAe.” Wahi a Honuiki, “Pehea kāna mele ma ke oli ʻana?” “He mele nō e pili ana i ka ua o kona ʻāina ʻo Hilo.” E oli aku ana ʻo Kaʻahupāhau i ua mele lā, ʻaʻole i kana mai ʻo ka leʻa o ke aliʻi wahine. 

Pane maila ʻo Honuiki i mua o kona haku wahine, “Ua loaʻa nō kā iā ʻoe ia mele!” “ ʻAe,” wahi a ke aliʻi. “Mai mua mai o koʻu noho ʻana me ʻoe a hiki i kēia lā, ʻakahi wale nō au a lohe i kou oli ʻana a me kou leʻa loa ma ke mele ʻana. He ʻoi loa aku kā ʻoe o ka maikaʻi o ka leo ma mua o ke keiki o ka ʻāina ua nui ʻo Hilo.” Pane akula ke aliʻi, “I loaʻa nō hoʻi iaʻu iā ʻoukou e ala mai ana me nā aliʻi i ka pō nei, iā Kepanilā e mele ana, e hoʻolohe aku ana au ma ʻaneʻi, ʻaʻole nō au i moe iki mai ia wā a ʻoukou e leʻaleʻa ana a hiki i kuʻu wā i kāhea akula iā ʻoe.” ʻōlelo hou maila ʻo Honuiki i ke aliʻi, “Mai lōʻihi loa kā mākou ala ʻana, pāpā ʻē ʻia mai mākou e ko wahi inoa ʻōpio, no ka manaʻo hoʻi o kulikuli aʻe ko hiamoe, eia kā e ala aʻe ana nō ʻoe. Mai mele hou mai paha ke keiki o Hilo i kekahi mau mele hou, ʻo ka manaʻo hoʻi i ko hiamoe o kulikuli aʻe ʻoe, no laila i oki ai kā mākou ala ʻana i kēia pō. Manaʻo au inā ʻolua e hoʻokūkū mele ana me Kepanilā, he keu loa aku ʻoe o ka leʻa ma mua ona, ke lohe aku nei au i kou nanahe ma ke mele ʻana.” No kēia mau ʻōlelo a Honuiki, ua ulupuni loa kēia i ka hiehie wahine maikaʻi me ka leʻaleʻa loa o nā maka. 

Pane maila ke aliʻi iā Honuiki, “E hoʻi aku ʻoe e nānā pono i ka hana ʻana o nā meaʻai a nā aliʻi, o ala mai auaneʻi, no ka mea, ʻo ka ʻai ʻana nō i ka lā ʻokoʻa.” ʻAe akula ka haku puʻukū iā ia nā meaʻai, a hoʻi akula e nānā pono. I kona hiki ʻana aku ma kahi o nā ukana meaʻai, ua mākaukau loa nā mea a pau no ka ʻai ʻana, i nā aliʻi iā ia nā ukana, a e kali mai ana ʻo ka hoʻolale ʻia aku. Aia nui nō ua poʻe aliʻi nei ke moe nui maila, no ke ala ʻana paha o ka pō. Ala ʻē maila naʻe kahi ʻōpio o Puna i ka wā kūpono o ke ala ʻana o ke kakahiaka nui, a hālāwai aʻela me kona haku aliʻi wahine. Aloha aku a aloha mai lāua, a nīnau akula ke aliʻi wahine. “ ʻAʻole i ala nui maila nā malihini a kāua?” “ ʻAʻole.” wahi a ka ʻōpio, “ ʻO wau wale nō kai ala ʻē maila. ʻO ke ala nui mai nō paha koe. Ua awakea loa ka moe ʻana no ke ala lōʻihi ʻana o kēia pō.” 

Iā lāua nei nō e kamaʻilio ana, ʻo ko lākou lā ala nui maila nō ia. A pau ka pohihihi o nā maka, a liʻu wale, hiki ana ʻo Honuiki a hoʻolale maila i nā malihini e ʻai, ua mākaukau; ʻaʻohe manawa, ʻo nā meaʻai, waiho ana i ka papaʻaina. ʻAi ihola nā aliʻi me ke aliʻi wahine, a pau ka ʻai ʻana a lākou nei, luana nui ihola nā aliʻi ma ka walea ʻana, e like me ka ʻaoʻao mau o nā Aliʻi. I ia manawa i ʻike aku ai ʻo Honuiki a me nā aliʻi malihini a pau i ka wahine maikaʻi a me ka waipahē o nā ʻōlelo a ka uʻi o Puʻuloa. No ke kauō ʻia paha o nā ʻanoʻi o loko o nā hana leʻa o ka pō i hala, wahi a kekahi mau lālani mele, 

“Ua ʻanoʻi mai ʻo Mālamanui,
I ka hau anu o Kaʻala,
E kala kēia kino,
I piliwi ai i laila.” 

Ua nui wale nā ʻōlelo nanea e pili ana no ko lākou mau kūlana aliʻi, a me kā lākou huakaʻi mākaʻikaʻi. Ma ia mau ʻōlelo kā lākou luakaha ʻana a pō wale nō ia lā. Ua hala ke anahulu iā lākou ma ka iʻa hāmau leo o ka noho ʻana, a ma ka iwa o ka lā o ko lākou noho ʻana, ma ke awakea o ia lā, makemake ihola nā aliʻi malihini e ʻauʻau hou i ka wai, no ke kokoke loa i ko lākou wā e hele ai i kekahi lā aʻe. A mākaukau nui ihola ka hele ʻana o ka huakaʻi ʻauʻau a nā aliʻi, e like nō me kēia kaʻi a huakaʻi ʻana a nā aliʻi i ka lā ʻauʻau mua, pēlā nō kēia; ʻo Honuiki ma mua loa, a ʻo nā aliʻi ma hope mai, a ʻo ka ʻōpio, ka pūkaua, ma hope loa. ʻO kēia huakaʻi ʻauʻau naʻe hoʻi, e hele loa ana i ka wai ʻauʻau ʻo Kahuawai ma Kalauao. ʻO ko lākou nei holo nui akula nō ia a hiki loa i ka wai ʻauʻau, a ma laila lākou nei i walea ai i ka wai luʻu poʻo e huaʻi mai ana mai loko mai o ka honua, a hiki wale i ka ʻaui ʻana a ka lā, ʻo ko lākou nei hoʻi akula nō ia. A hiki i ka hale aliʻi, ua mākaukau nā mea pāʻina no ia awakea. Hōʻoluʻolu ihola a hala ka naenae o ka hoʻi ʻana mai, ʻo ka pāʻina nui ihola nō ia. A pau ka ʻai nui ʻana, he manawa luana ihola ia, a kau maila ka ʻōhea makahiamoe a ka wai ma luna o lākou, a waiho nui akula i ka luhi a ka wai. 

A hāʻule ka lā i ka pae lani o lalo, ala nui aʻela lākou nei, ua ahiahi. Holoholo ma waho a luana hou e like me ka ʻaoʻao mau o nā aliʻi, a mākaukau ka ʻai o ke ahiahi. ʻO ka hana ia o ia manawa, iā lākou nei e ʻai ana, hiki maila ka puʻukū nui Kahiʻukā, no ka hoʻāumoe pū ʻana me nā aliʻi malihini no kā lākou huakaʻi hele o kekahi lā aʻe, a walea like lākou ma ia pō, a hiki i ka wā moe o nā aliʻi, ʻo ka hiamoe ka hana. 

A moe nā aliʻi, puka maila ʻo Kahiʻukā, a hālāwai lāua me Honuiki ko ke aliʻi puʻukū, a nīnau akula, “Pehea ka noho ʻana o nā aliʻi? Maikaʻi anei?” “ ʻAe,” wahi a ka puʻukū. “Ua makaʻala anei ʻoe ma kaʻu ʻōlelo iā ʻoe i ka lā ʻauʻau wai mua o nā aliʻi?” “ ʻAe, ua hana au e like me kāu kauoha i nā pō a pau. ʻAʻole loa i loaʻa iaʻu ka hoʻohuoi no ko kāua haku me kekahi o nā malihini. ʻO ka nanea ʻana o nā aliʻi, he mea maʻa nō paha ia ma ko lākou hanohano alo aliʻi, a he mau leʻaleʻa maikaʻi wale nō kā lākou a pau, ma kaʻu mau nanaina.” 

A hiki i ka moe ʻana o ua mau aliʻi pūkaua nei, a wehe maila kaiao, ala mua nō ka puʻukū o ka hale aliʻi no ka hoʻomākaukau ʻana i nā meaʻai. A ʻike ihola ʻo ia ua mākaukau nā mea a pau loa, i hākālia wale nō i ka hiamoe o nā aliʻi. I ia manawa, ala mua maila nō ka ʻōpio malihini no ka manaʻo nui nō i ka huakaʻi hele a lākou, a puka maila i waho, a nīnau maila iā Honuiki no nā meaʻai. “Ua mākaukau,” wahi a ka puʻukū. I ia manawa, ala mua maila ke Aliʻi Kaʻahupāhau, ka haku hoʻi nona ka hale, a nīnau maila ʻo ia iā Honuiki, “Ua mākaukau anei nā meaʻai a pau?” Wahi hoʻi a ka puʻukū, “Ua mākaukau.”